Samplowanie kantorów

18 kwietnia 2016
Dorota Szwarcman

W tym roku nie mogłam śledzić koncertów festiwalu Nowa Muzyka Żydowska, który w ciągu czterech ostatnich dni miał swoją siódmą edycję. Dotarłam dopiero na finał w Synagodze im. Nożyków, gdzie usłyszeliśmy projekt TAW.

To było trochę jak wywoływanie duchów. A wszystko zaczęło się od tego, że DJ Lenar (Marcin Lenarczyk) znalazł w antykwariacie w Tel Awiwie kolekcję starych płyt z nagraniami przedwojennych warszawskich kantorów, związanych z Wielką Synagogą na Tłomackiem: Gerszona Siroty, Mosze Kusewickiego oraz chóru Dawida Ajzensztadta. Nic dziwnego, że te nagrania go zafascynowały, bo kto słyszał je jeden raz, nie będzie w stanie o nich zapomnieć, nie tylko o wirtuozerii tych wspaniałych śpiewaków, ale przede wszystkim o emocjach, jakie ich śpiew zawierał – i zawiera wciąż, przebijając się przez wszelkie szumy i zniekształcenia płynące ze starych płyt.

DJ Lenar skontaktował się z Żydowskim Instytutem Historycznym, gdzie jest więcej takich nagrań. Z tego, co zebrał, stworzył kolaż, a do niego dołączyło dwoje wiolonczelistów: Edyta Czerniewicz i Mikołaj Pałosz. Co z tego wyszło? Fragmenty mniej i bardziej udane. Głosy kantorów pocięte i zmiksowane z akompaniamentem, pojawiające się na stałym tle trzasków i szumów z czarnej płyty, przeplatały się z dwiema liniami wiolonczel, nawiązujących do melodii śpiewanych przez kantorów, ale nie dosłownie, tylko poprzez harmonię i intensywność. Tak więc duchy śpiewaków były w końcu albo zagłuszane przez wiolonczele, albo rywalizowały z nimi. Śpiewaków było mi za mało, ale nawet to, co było, wybijało się z kontekstu, a cała reszta stanowiła jakby cień. W jednym utworze sam DJ Lenar potraktował tę muzykę typowo po didżejsku i to już mi się zupełnie nie podobało. Może nie użyję słowa świętokradztwo, ale jednak jakby estetyczny nietakt. Ale w większości utworów był na szczęście bardziej powściągliwy. Były też momenty bardzo przemawiające. Może muzycy popracują nad tym jeszcze i będzie dalszy ciąg? Zobaczymy.

A nagrań Siroty i Kusewickiego jest trochę na YouTube.